تاثیر مسجد در تربیت کودکان

تاثیر مسجد در تربیت کودکان

 اهل مسجد مقامی بالا و دعایی مستجاب دارند؛ آنان کسانی هستند که طبق فرموده امام صادق علیه السلام: هنگامی که از مسجد بر می گردند، یا بواسطه دعای در مسجدشان؛ بهشت نصیبشان می گردد، و یا با دعایشان بلا از خود و خانواده شان برطرف می شود، و یا برادری دینی را در راه خدا بدست می آورند. خداوند متعال در آیات مربوط به مسجد قبا با جمله‌ای کوتاه، ولی پرمحتوا، ویژگی اصلی نمازگزاران شایسته را چنین بیان کرده است: ِ«فِیهِ رِجالٌ یحِبُّونَ أَنْ یتَطَهَّرُوا وَ اللَّهُ یحِبُّ الْمُطَّهِّرِین» (توبه/١٠٨)در آن، مردانی هستند که دوست می‌دارند پاکیزه باشند و خداوند پاکیزگان را دوست دارد. اهل مسجد بهترین و پاک ترین افرادند، آنان هم خود را از آلودگی ها نگه می دارند، و هم سعی بر پاک نگه داشتن کودکان مسلمان دارند، تا به ورطه آلودگی ها و ناپاکی ها کشیده نشوند.

بخشنده باشند

پیامبر اکرم فرمود: خدای بزرگ رحیم است و هر انسان بخشنده را دوست می دارد و در این رابطه امیرمومنان فرمود: «ارْحَمْ تُرْحَمْ» به دیگران رحم کن تا مورد ترحّم واقع شوی.

چه زیباست که نمازگزاران مسجد با کودکان رحیم باشند و اگر از آنان خطایی سر زد با آنان رحیمانه برخورد کنند؛ چرا که امیر بیان فرمود: در شگفتم از کسى که از ما فوق خود امید رحمت دارد اما چگونه به زیر دستان خود ترحّم نمی کند؟

این عفو و بخشندگی سبب احساس امنیت می شود، کما اینکه خدای متعال در قرآن کریم می فرماید: وَ لْیَعْفُوا وَ لْیَصْفَحُوا أَ لا تُحِبُّونَ أَنْ یَغْفِرَ اللَّهُ لَکُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحِیم‏(نور/٢٢) بلکه باید عفو و گذشت نمایند و از آنان درگذرند. آیا دوست ندارید که خداوند شما را ببخشد؟ و خداوند آمرزنده و مهربان است.

پس بر نمازگزاران است که بخاطر خدای متعال سختی حضور کودکان را در مسجد تحمل کنند و با گذشت و بخشندگی آنان را به سوی رستگاری هدایت کنند.

تشویق و تحسین کودکان

تشویق و تحسین سبب آرامش و ایجاد اعتماد به نفس در انسان می شود. خدای متعال به پیامبر اکرم (ص) دستور مى‏دهد از هر کس که زکات مى‏گیرى او را تشویق کن و به او صلوات بفرست که این درود و صلوات تو براى او آرام بخش است(توبه/١٠٣).

از آنجا که کودک از روحی لطیف برخوردار است، تشویق و تحسین بر رشد دینی او تأثیر فراوانی خواهد داشت. تحسین و تشویق یکی از شیوه های تربیتی قرآن کریم است، خداوند بارها از زنان و مردان نمونه در قرآن ستایش نموده است (مریم/ ٤١و١٦).

تشویق باید هم به صورت زبانی و هم عملی انجام گیرد. تشویق عملی هم می تواند در قالب هدیه دادن، باشد و هم احترام و بزرگداشت؛ و چه پسندیده است که این تحسین و تشویق به صورت علنی انجام پذیرد. به طوری که کودک و دیگران متوجه شوند این تشویق و احترام بخاطر کارهای نیک او است. رسول اکرم به خواهر رضاعی خود بیشتر احترام می گذاشت، وقتی علت را جویا شدند، فرمود: چون او به والدینش خوش رفتارتر است (کلینی، ١٤٢٩ق، ج٢، ص:٤١٢)و این کار نیک او سبب احترام دو چندان رسول مهربانی ها شد.

چه زیباست هنگامیکه کودکی جرأت می کند، تا اذان گو یا مکبّر نماز شود، نمازگزاران با تحسین و تشویق او موجب ترغیب بیشتر او به مسجد شوند. در روایت است که وقتی موذن ندای اذان سر می دهد اگر کسی او را تحسین کند خداوند هزاران هزار گناه را از او می زداید، و هزاران هزار حسنه برای او جایگزین می کند و هزاران هزار ترفیع درجه به او اعطا می شود.

هنگامی که کودکی در مسجد به نماز می ایستد و لو اینکه نماز را به اشتباه می خواند، و یا حرکات نماز را اجرا می کند. باید او را ستود و از او تقدیر کرد. تا موجب تمرین او به نماز و اعمال عبادی شود و او به عبادت اشتیاق پیدا کند. و البته باید به تدریج و با مهربانی روش صحیح نماز و عبادت را به او آموخت. پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله شخصی را در حال نماز دیدند که با خدا با جملات بسیار زیبا و پرمغزی راز و نیاز می‏کند. فرمودند: نمازش که تمام شد نزد من بیاوریدش. وقتی به حضور حضرت رسید حضرت قطعه طلایی به او هدیه دادند و فرمودند: وَهبتُ لک الذَّهبَ لِحُسن ثنائِک علی الله‏.

هدیه دادن

هدیه دادن یکی از شیوه های تشویق عملی به حساب می آید، که با این کار می توان هم دل کودک را شاد کرد و همچنین علاقه و وابستگی او را به مسجد دوچندان ساخت. هدیه دادن یکی از روش های تشویقی پیامبر اکرم بود. گاه  برای ابراز لطف و محبت به کودکان هدایایی به ایشان می­دادند. گفته شده است روزی رسول خدا آهویی که با پای خود خدمت ایشان آمده بود را به امام حسین هدیه داد و او نیز از این جهت بسیار خوشحال شد و با آهو بازی می ­کرد. همچنین نقل شده است ایشان گردن­بند قیمتی را که برایش هدیه آورده بودند را به «امامه»،ی دختری خود هدیه کرد.

بر این اساس باید دقت کرد هدایایی که نمازگزاران به کودکان مسجدی می دهند، با سن و سال و جنسیت آنان هم خوانی داشته باشد و نیز اگر هدایا خوراکی است؛ خوراکی هایی طبیعی و سالم باشد. همانطور که خدای متعال در قرآن کریم می­فرماید: فیهِما فاکِهَهٌ وَ نَخْلٌ وَ رُمّانٌ (الرحمان، ٦٨)در باغ‏هاى بهشت، میوه و خرما و انار است.

جلوگیری از سرزنش و تحقیر

یکی از علل دوری کودکان و نوجوان از مسجد برخوردهای عتاب انگیز عده ای از نمازگزاران است. تحقیر و توهین علاوه بر اینکه از منظر شریعت ناپسند و مذموم تلقی می شود، سبب ایجاد شکاف میان مسجد و کودک خواهد شد.

باید توجه داشت  که در صورت حضور کودکان در مسجد، نمازگزاران نباید آنان را مورد تحقیر و یا توهین و یا سرزنش قرار دهند. تا این کار عاملی بر دور ساختن کودکان از مسجد نشود. امیرالمومنین علیه السلام فرمود: زیاده روی در سرزنش کردن، آتش لجاجت را شعله ور می سازد، و نیز فرمود: بپرهیزید از این که پی در پی، سرزنش کنید، چرا که این کار، بر انجام دادن گناه جرأت می دهد و سرزنش را بی اثر می سازد.

پیامبر اکرم (ص) هیچگونه توهین و بدگوئی نسبت به فرزندان را نمی­پسندیدند و در مقابل مردی که فرزند خود را نکوهش کرده و عیب­جویی نموده بود، فرمودند: همانا فرزند تو تیری از تیرهای توست. پیامبر به آن شخص فرمودند که فرزند او پشتیبان و یاور اوست و دارای شخصیت است و نباید او را تحقیر کرد بلکه باید فرزند را مورد لطف و محبت قرار داد و احترام کرد.

رسول خدا (ص) مسلمانان را به انتخاب القاب و کنیه های زیبا و نیکو برای فرزندان فرا می خواندند و مردم را از نام­ها و القاب زشت که احترام فرزندان و کودکان را از بین می برد نهی می­کردند. ایشان می­فرمودند: بادروا اولادکم بالکنى قبل ان تغلب علیهم الالقاب ؛ قبل از آنکه نام­ها و القاب زشت بر فرزندانتان غلبه یابد برای آنان نام­ها و کنیه­های زیبا انتخاب کنید و فرزندانتان را به آن نام ها بخوانید.

اگر در مسجد از کودکان کار اشتباهی سر زد یا با شیطنت های بچه گانه خود، دیگران را مورد آزار قرار دادند، می توان به زیبایی آنان را هدایت کرد و به کار دیگری سرگرم ساخت. چرا که به فرموده امیر مومنان در تربیت کودکان باید کمتر به آنان غضب نمود، و فرمود: در غیر مورد گناه زیاد عتاب نکن. و هر گاه کسی از تو بر اثر گناه مستحق عقوبت شد، او را ببخش، چون عفو همراه عدل برای عاقل از مجازات بهتر است.

 نویسنده: سید مهدی بهشتی

منبع: سایت مرکز رسیدگی به امور مساجد

برچسب‌ها: تاثیر مسجد در تربیت کودکان